Sport i polityka to składowe, które nierozerwalnie się ze sobą łączą. Nie dziwi fakt, że naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego przybliżyli się tym zagadnieniom. Dzięki temu powstała książka „Polityczne kształty sportu”.
Za stworzenie dzieła „Polityczne kształty sportu” odpowiadają: Andrzej Dubicki, Rafał Jung oraz Michał M. Kobierecki. Cała ta trójka pracuje jako wykładowcy Uniwersytetu Łódzkiego. Utwór wydano sumptem firmy Bogucki Wydawnictwo Naukowe w 2020 roku. Monografia zawiera w sobie wiele artykułów naukowych. Większość z nich dotyczy piłki nożnej. Zawarto w nich także aspekt historyczny.
Artykuły związane z piłką nożną
„Kluby mniejszości narodowych w rozgrywkach piłkarskich w na terenie Polski w latach 1919-1939” Jarosława Owsiańskiego to próba odpowiedzi na pytanie o traktowanie niepolskich etniczno klubów w II RP. Chodzi przede wszystkim o ekipy niemieckie (głównie rezydowały na Górnym Śląsku), żydowskie (były zabór austriacki i rosyjski) oraz ukraińskie (wschodnia Małopolska). Autor w odpowiedni sposób próbuje zrelacjonować relacje (niekiedy napięte i wrogie) pomiędzy Polakami a ludźmi pochodzącym z innych krajów. Autor konkluduje, że choć żadna drużyna mniejszości narodowej w Polsce w II RP nie odniosła oszałamiającego sukcesu, to te kluby tworzyły pewną część historii futbolu w Polsce.
„Piłkarska rywalizacja polsko-czechosłowacka w pierwszych latach II RP” Pawła Gaszyńskiego jest tekstem przedstawienia trudnych relacji polsko-czechosłowackim w latach zaborów, a także pierwszych latach niepodległości. Te konflikty powodowały mi.in. późniejszą kłótnią o granicę Polski i Czechosłowacji i przynależność Spiszu, Orawy, Śląska Cieszyńskiego i Zaolzia. Z tego powodu po odzyskaniu niepodległości przez Polskę rzadko rozgrywano mecze z czechosłowackimi drużynami. Na początku XX wieku czechosłowacka piłka była zdecydowanie mocniejsza niż z nieistniejącego wówczas państwa polskiego. Drużyny lwowskie czy krakowskie przegrywały ze Spartą Praga, Slavią Praga, DSV Oprawą oraz innymi ekipami z Czechosłowacji. Czasem rywalizacji sportowej rywalizowały czynniki polityczno-militarne (wstrzymanie ruchu pociągu czy ofensywa bolszewicka na Polskę). Dzięki bogatej bibliografii Gaszyński pokazał, że prasa II RP była niezadowolona z kontaktów piłkarskich pomiędzy Polską a Czechosłowacją z powodu wspomnianego konfliktu o granice.
„1989 czy 2004 rok – przełomy polityczne, europeizacja a polski futbol” Wojciecha Pauksztelo odpowiada na pytanie o geopolityczne i sportowe znaczenie dwóch ważnych wydarzeń, czyli upadku Związku Radzieckiego oraz integracji Europy Środkowo-Wschodniej z Unią Europejską. Koniec okresu przejściowego dla rynku pracy krajów „starej UE” miał pewien wpływ na państwa „nowej UE”. Mimo to wejście Polski czy Czech do UE nie spowodowało niebywale zwiększonej ilości graczów w czołowych ligach świata z Europy Środkowo-Wschodniej.
„Dariusz Dziekanowski w Widzewie Łódź: Polityczne kulisy i społeczna percepcja piłkarskiego transferu stulecia” Rafała Junga odsłania historię przejścia w 1983 roku Dariusza Dziekanowskiego z Gwardii Warszawa do Widzewa Łódź. Odbiór społeczny tego transferu nie był najlepszy. Krytycy wypominali zawrotną kwotę transferową 21 milionów złotych za przejście. Warto dodać, że transferu dokonano tuż po oficjalnym zniesieniu stanu wojennego. Dziekanowski był ważny dla ówczesnych władz przez zapłaconą przez Widzew kwotę, a także przez to, że 21-latek był szeregowym w Nadwiślańskiej Jednostce Wojskowej i graczem klubu milicyjnego. Jung dokładnie opisał kulisy transferu Dziekanowskiego, a także napisał obraz ówczesnego społeczeństwa polskiego.
„Sport i polityka. Rola Funduszu Obrony Narodowej w integracji społeczeństwa II Rzeczpospolitej” Rafała Czapli udowadnia ważną rolę FON w II RP. Sport w latach 1918-1939 na terenie Polski znacząco się rozwinął. Dzięki stworzeniu specjalnego funduszu część ekip zbierało kwoty, które w niektórych przypadkach było równowartością ich rocznego budżetu. Czapla w artykule, opisuje akcje dobroczynne związane ze sportem, problemy finansowe sportowców II RP, a także ważną rolę futbolu w wojsku oraz znaczenie FON na ówczesny sport.
„Kilka uwag o prehistorii rumuńskiej piłki nożnej” Andrzeja Dubickiego to opis futbolu w Rumunii do 1914 roku. Autor ze swadą napisał o zjednoczeniu księstw rumuńskich, a także pierwszych klubach piłkarskich, takich jak: Olimpia Bukareszt czy United Ploeszti. Ważną rolę w prehistorii rumuńskiej piłki nożnej odegrali przybysze z Wielkiej Brytanii. Dubicki wskazuje mi.in. na duże zainteresowanie wojska futbolem. Ten artykuł dość znacząco poszerza wiedzę czytelnika o piłce nożnej w XIX i XX wieku.
„Przyznanie organizacji mistrzostw świata w piłce nożnej 2022 jako decyzja polityczno-ekonomiczna” Mieszko Rajkiewicza wydaje się być niemal dreszczowcem o niesportowych przyczynach organizacji piłkarskich mistrzostw świata w Katarze. Tekst napisano przed organizacją przez Katar Mundialu 2022. Mimo to już wówczas wiedziano o polityczno-finansowych powiązaniach francusko-katarskich, dzięki któremu ułatwiono walkę o MŚ 2022. Autor słusznie punktuje brak logiki FIFA w przyznanie praw na organizację Mundialu Katarowi. Artykuł pokazuje mechanizmy rządzące się dzisiejszy futbolem, a także prezentuje smutny obraz rzeczywistości, w którym piłka nożna dla działaczy FIFA nie jest najważniejsza.
„Rozgrywki w piłce nożnej państw nieuznawanych – próba analizy aspektów politycznych i sportowych” Łukasza Muszyńskiego zajmuje się problematyką państw, które znajdują się w CONIFA. Ta organizacja zrzesza drużyny, które nie należą do FIFA. Państwa nieuznawane są symbolem. Wśród tego typu państw są mi.in. Republika Górskiego Karabachu, Republika Abchazji czy Republika Osetii Południowej. Autor analizuje mistrzostwa CONIFA, a także podmioty państwotwórcze.
„Specyfika, formy realizacji i cele polityki sportowej Kataru. Zarys problemu” Wojciecha Szczepańskiego prezentuje dwuwymiarowość polityki sportowej państwa katarskiego. Dzięki temu tekstowi poznaje się korelacje pomiędzy Katarem a innymi państwami Bliskiego Wschodu. Trochę jest napisane również o historii omawianego w artykule kraju. Autor podejmuje również tematykę znanych katarskich sportowców czy skorelowaniu terminów „ery sportu” oraz „ery gazu”. Z wątków piłkarskich interesujący jest fragment dotyczący szkolenia w Katarze oraz gwiazd reprezentacji Kataru. Wszystkie te kwestie zostały „polane sosem” politycznym.
„Sport w polityce Republiki Południowej Afryki” Anny Kobiereckiej podejmuje temat apartheidu oraz jego wpływu na sport RPA. Dość dużo napisano w tym tekście na temat rugby, który stał się pod koniec lat 90. XX wieku ważną bronią przeciwko apartheidowi. Pierwszym symptomem poprawy relacji pomiędzy RPA a resztą świata był występ tego kraju na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1992 roku w Barcelonie. Biali oraz czarnoskórzy mieszkańcy RPA rywalizowali ramię w ramię. Sport stał się wówczas narzędziem polityki zagranicznej oraz propagowania pojednania RPA. Kobierecka pisze również o czasach segregacji rasowej i ich oddźwięku w świecie zachodnim.
„Maksimir 1990 roku w chorwackiej pamięci zbiorowej” Magdalena Rekść to tekst dotyczący meczu Dinama Zagrzeb z Crveną Zvezdą Belgrad. Oba jugosłowiańskie ekipy były ze sobą w konflikcie. Autorka podejmuje temat z strony chorwackiej. 13 maja na stadionie Maksimir odbyły się zamieszki pomiędzy kibicami obu drużyn. Rannych zostało od 60 do nawet 200 osób. Napięcia wówczas były duże przez wygranie wyborów parlamentarnych w Chorwacji przez ugrupowanie HDZ Franjo Tudmana. Rządzący wówczas Serbią Slobodan Milosević wykorzystał wygranie niepodległościowej partii Tudmana do ataków słownych na HDZ, a także całą Chorwację. Z wielką dokładnością opisano wydarzenia na obiekcie w Zagrzebiu.
Podsumowanie
„Polityczne kształty sportu” to interesująca próba zmierzenia się z tematami sportu i polityki. Ta książka naukowa w dość przystępny sposób pokazuje czytelnikowi, że piłka nożna oraz inne dyscypliny są w mackach politycznych.
NASZA OCENA: 8/10
Część niewymienionych artykułów pośrednio albo niemal wcale nie dotyczącą tematyki polityki. Osłabia to przesłanie innych tekstów. Tylko wzmiankowano o dyplomacji pingpongowej czy baseballowej, a szkoda, że nie stworzono w ramach tego utworów tekstów dotyczących tychże tematów. Mimo lekkich wad „Polityczne kształty sportu” to wartościowa oraz interesująca lektura.
