Najbardziej znany czechosłowacki dziennikarz sportowy? Bez wątpienia jest nim Ota Pavel. Dlatego nie dziwi fakt, że w Polsce wypuszczono na rynek książki jego reportaże. „Puchar od Pana Boga” to utwór o wielu odcieniach sportu
Autor
Ota Pavel to znany, czechosłowacki dziennikarz i pisarz. Jego najsłynniejsze dzieło to „Śmierć pięknych saren”. Niektórzy zwą tę książkę „najbardziej antydepresyjną książką”. Jest to na wpół autobiograficzny utwór, który ukazuje rodzinę autora, a także mi.in. jego największą pasję, jaką było wędkarstwo. Sama pozycja była terapią Pavla po pobycie w szpitalu psychiatrycznym.
Pisarz żył jedynie 43 lata. W swoim życiu Otto Popper (prawdziwa tożsamości Oty Pavla) przeżył wiele, mi.in.: II wojnę światową, pobyt ojca i braci w obozie koncentracyjnym, chorobę psychiczną czy śmierć rodziców.
W trakcie pobytu na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w austriackim Innsbrucku trafił do szpitala psychiatrycznego. Mężczyzna był chronicznie przemęczony. Diagnoza brzmiała jak wyrok: cyklofrenia.
O czym jest „Puchar od Pana Boga”?
„Puchar od Pana Boga” to zbiór 17 reportaży sportowych napisanych przez Otę Pavla. Wśród dyscyplin, o których jest mowa w książce to mi.in.: piłka nożna, kolarstwo czy hokej na lodzie.
Premiera oryginału, czyli „Pohár od Pánaboha” w Czechosłowacji miała miejsce w 1971 roku. Natomiast pierwszy w Polsce utwór wydano w 2017 roku, a kolejna edycja została opublikowana w 2021 roku. Za obie wersje odpowiada wydawnictwo Stara Szkoła. Translatorem reportaży był Mirosław Śmigielski.
Piłkarskie reportaże w zbiorze to „Opowiadanie reportażowe pięciolitrowy słój marynowanych prawdziwków”, „Halo, taxi!”, „Służebnik nasz Hubert”, tytułowy „Puchar od Pana Boga” oraz „Kopnięcie za 3000 dolarów”.
Opis reportaży piłkarskich
„Opowiadanie reportażowe pięciolitrowy słój marynowanych prawdziwków” powinno spodobać się dziennikarzom-grzybiarzom. Ota Pavel za napisanie reportażu o klubie sportowym Dukla Zbiroh dostał pięciolitrowy słój prawdziwków w zalewie słodko-kwaśnej. Któż nie skorzystałby z takiej okazji? Od połowy opowiadania zaczyna się piłkarski wątek. Miejscowa drużyna rozgrywa mecz z rywalem. Jak w soczewce zarysowano małe problemy lokalnego futbolu (brak przyjazdu arbitra na mecz czy kłótnie kibiców z sędziami). Mecz 4:0 wygrała Dukla. Sam Pavel był wręcz zachwycony całą drużyną i klimatem wokół niej.
„Halo, taxi!” to publikacja o Rudolfie Kucerze, zawodniku Dukli Praga, który miał zostać gwiazdą futbolu. Świetnie zapowiadającą się karierę przerwała kontuzja w meczu I rundy Pucharu Europy pomiędzy Duklą a Górnikiem Zabrze, kiedy obrońca polskiej drużyny Stanisław Oślizo bez pardonu potraktował atakującego prażan. Historia tego opowiadania to rozmowa dwóch ludzi w taksówce. Pasażer („Czechoamerykanin”) jest zafascynowany ekipą Dukli, którą pamięta, jak grała podczas tournee w Stanach Zjednoczonych. Puenta reportażu zaskakuje i co wzmacnia wymowę tekstu.
„Służebnik nasz Hubert” opowiada historię lekarza Huberta Grzankę. Reportaż powstał na podstawie opowieści syna Grzanki. W tle opowiadania przewija się mi.in. Pele, który na Mundialu w Meksyku miał się zgodzić się jedynie na zastrzyk od doktora Grzanki. Ta na wpół bajkowa opowieść kończy się pogrzebem doktora, fana kart, ryb i placków ziemniaczanych, na którym zjawić się mieli Pele czy Josef Masopust.
„Puchar od Pana Boga” to najdłuższy reportaż w zbiorze. Opowiada on o rozterkach piłkarza Piotra Hendrycha. Ten starszy już gracz nie mieści się w składzie swojej drużyny. Zamiast na mecz Hendrych jedzie do domu. Zaskakuje to żonę Piotra Alenę. Małżeństwo szczerze rozmawia ze sobą. Na jaw wychodzi rozgoryczenie zawodnika swoją sytuacją. Trener woli stawiać na młodszych piłkarzy. Wychodzi też tajemnica, że Alena ogląda mecze swojego męża w telewizji i na stadionie. Po dyskusji do drzwi małżeństwa Hendrychów puka dwóch kibiców z Klubu Przyjaciół Niebieskich. Są oni zafascynowani grą Piotra. Wręczają oni piłkarzowi puchar. Okazuje się, że trofeum jest wręcz magiczne. Według głównego bohatera reportażu jest on utkany z gwiazd. Potem Hendrychowi robi się słabo, twierdzi wręcz, że umiera, a goście byli wysłańcami od Pana Boga. Całość kończy się snem piłkarza.
„Kopnięcie za 3000 dolarów” jest reportażem z wyjazdu piłkarzy Dukli Praga do USA. Głównym bohaterem opowiadania jest profesor Wacław Hanousek. Ten ceniony chirurg mieszkający w Stanach Zjednoczonych był fanem ekipy z Czechosłowacji. Przychodził on na każdy trening Dukli, który odbywał się w nowojorskim Central Parku. Profesor zaczął nawet trenować z praską drużyną. Mężczyzna zaprosił ekipę wraz z autorem książki i czechosłowackimi urzędnikami na uroczystą kolację. Hanousek został nawet zaproszony do szatni Dukli. Reportaż to opowieść o pasji oraz miłości kibica danej drużyny.
Podsumowanie
Mimo że reportaże Pavla napisano ponad 50 lat temu, nie tracą one na aktualności. Dokładność, a także sznyt pisarza widać w „Pucharze od Pana Boga”. Żaden z reportaży w zbiorze nie jest taki wspaniały jak „Bajka o Raszce”, czyli prawdopodobnie najlepszy sportowy reportaż, jak powstał. Mimo to historie są dość ciekawe. Za najlepszy reportaż można uznać „Jak Boguś Wania wziął odwet za gorzkie łzy Marysi Kettner”, czyli historia o czechosłowackim tenisiście stołowym.
NASZA OCENA: 7/10
„Puchar od Pana Boga” to dobry wybór dla pasjonatów sportu. W utworze słynni sportowcy są jedynie wzmiankowani. Bohaterowie opowieści Pavla są zazwyczaj nieznani. Autor w umiejętny sposób pokazuje ich życie i sukcesy sportowe. Każdy reportaż „trzyma” dobry poziom, choć żaden z nich nie jest genialny jak wzmiankowana wcześniej „Bajka o Raszce”. Ota Pavel stworzył lepsze książki niż zbiór „Puchar od Pana Boga”, ale i tak warto sięgnąć po tę niespełna dwustostronicową lekturę.
