Gold Cup – statystycznie

16 czerwca 2019 roku rozpoczął się Gold Cup, czyli mistrzostwa Ameryki Północnej, Środkowej i Karaibów. Gospodarzem Złotego Pucharu CONCACAF są Stany Zjednoczone, Kostaryka oraz Jamajka. Reprezentacje z 16 krajów rozpoczęły blisko miesięczne zmagania, których finał zaplanowany jest na 8 lipca w Chicago.  Przy okazji trwajaących właśnie mistrzostw przedstawiamy wam ich historię oraz ciekawostki statystyczne.

Zanim powstał Gold Cup

18 września 1961 roku w Mexico City została utworzona federacja zrzeszająca wszystkie reprezentacje z Ameryki Północnej, Środkowej i Karaibów. Członkami założycielami byli przedstawiciele następujących państw: Kanada, Kostaryka, Kuba, Salwador, Gwatemala, Haiti, Honduras, Meksyk, Antyle Holenderskie, Nikaragua, Panama, Surinam i USA. Spotkanie miało na celu połączenie dwóch odrębnych zrzeszeń — North American Football Confederation i Confederación Centroamericana y del Caribe de Fútbol. W ten sposób powstała szósta światowa konfederacja pod nazwą CONCACAF — The Confederation of North, Central America and Caribbean Association Football. Obecnie federacja zrzesza trzy mniejsze federacje (tzw. grupy regionalne) – Ameryki Północnej, Ameryki Centralnej i Karaibów, a w ich skład wchodzi 41 członków.

Jednym z postanowień zjazdu założycielskiego było organizowanie mistrzostw konfederacji. Pierwsze rozegrano już w 1963 roku i wystartowało w nich 9 krajowych federacji. Historycznym triumfatorem najstarszych rozgrywek została Kostaryka. Zawody w różnej formule rozgrywano aż do roku 1989. W tym czasie odbyło się 10 edycji, a najbardziej utytułowanymi są Meksykanie (3 złota, 1 srebro i 2 brązy), nieznacznie gorsza była Kostaryka (3-0-3). Po jednym razie zwycięstwa odnieśli przedstawiciele Gwatemali, Haiti, Hondurasu i Kanady. Z dzisiejszej perspektywy aż dziwnym się wydaje, że Stany Zjednoczone zaledwie raz i to w ostatnim turnieju w 1989 roku znalazły się na podium, zdobywając srebrny medal.

Dwóch, trzech pewniaków i egzotyczni goście

Pierwsze mistrzostwa pod nazwą Gold Cup, odbyły się w 1991 roku. W ciągu 26 lat przyjęto kilka obowiązujących praktycznie do dziś zasad, choć bywały od nich wyjątki. Pierwsza z nich dotyczy kraju, w którym rozgrywa się turniej finałowy, wszystkie dotychczasowe turnieje odbywały się na stadionach w USA, z dwoma wyjątkami. W 2003 roku 6 meczów rozegrano w Mexico City, w roku 2015 dwa mecze rozegrano w kanadyjskim Toronto. Druga zasada dotyczy obsady turnieju. Bez gry w eliminacjach udział w turnieju mają zapewnione reprezentacje Meksyku, Stanów Zjednoczonych i Kanady. Tu również pojawił się pewien wyjątek. W 1998 roku Kanada wycofała się z turnieju i dwa lata później musiała brać udział w eliminacjach. Pozostałe drużyny walczą o wolne miejsca w podziale na strefy regionalne – Ameryka Środkowa oraz Karaiby. W kwalifikacjach z Ameryki Środkowej startuje 6-7 reprezentacji, przeważnie w jednej lub dwóch grupach. Natomiast w strefie karaibskiej startuje do 30 reprezentacji, tocząc wieloetapowe boje. W obu przypadkach bardzo często eliminacje połączone są z mistrzostwami tych regionów.

Kolejną grupę uczestników stanowią reprezentacje specjalnie zaproszone na puchar – trzykrotnie zapraszano reprezentacje Brazylii i Kolumbii, dwa razy Korei Południowej oraz po razie Peru, Ekwadoru i Republiki Południowej Afryki. Poza Brazylią i Kolumbią, które stawały odpowiednio trzy i dwa razy na podium, pozostałe federacje nie osiągnęły sukcesów. Od 2007 roku zaprzestano zapraszać drużyn spoza CONCACAF. Było to spowodowane niską atrakcyjnością pucharów dla tych drużyn. Brazylia często przysyłała swoje rezerwy, a w 1996 na turniej skierowała reprezentację U-23. Takie podejście spotykało się z protestami słabszych federacji CONCACAF.

Wśród zmian, które następowały przez lata istnienia pucharu, należy wymienić również liczbę uczestników. Te zmiany nie były tak dynamicznie ja np. w Europie, a od roku 2000 liczba ta jest stała i wynosi 12. Dwa pierwsze turnieje były obsadzone przez 8 drużyn, w 1996 roku wystąpiło 9 reprezentacji, a w 1998 – 10. Jak podają władze konfederacji, za dwa lata w 2019 skład turnieju ma być poszerzony do 16 federacji krajowych.

Meksyk, USA i pozostali w tle

Niemal wszystkie z trzynastu turniejów Gold Cup, były zdominowane przez dwie federacje – USA i Meksyku. Tylko raz w 2000 roku na podium zabrakło obu tych reprezentacji. Mistrzem została Kanada, która w finale pokonała Kolumbię 2:0, a w półfinałach odpadły Peru oraz Trynidad i Tobago. Co ciekawe obie wielkie reprezentacje odpadły po bojach z późniejszymi półfinalistami na etapie ćwierćfinałów. Stany Zjednoczone poległy w rzutach karnych z meczu z Kolumbią (Amerykanie wykorzystali zaledwie jeden karny w pięciu próbach), a Meksyk po dogrywce i bramce samobójczej w dogrywce uległ Kanadzie.

Pozostałe turnieje to 7 zwycięstw Meksyku i 6 tryumfów USA. Obie drużyny aż pięciokrotnie spotykały się w finałach. Tu jednak dominacja Meksyku jest niepodważalna, aż cztery razy wychodzili zwycięsko z tej rywalizacji, mając stosunek bramek 15-4. Ciekawostką jest to, że poza finałową rozgrywką tylko raz reprezentacje te spotkały się na innym szczeblu turnieju, było to w 1991 roku, gdy w półfinale USA pokonało Meksyk 2:0.

Kto poza Wielką Dwójką odnosił sukcesy? Oczywiście jeden Złoty Puchar powędrował do Kanady, ale ta tylko dwukrotnie plasowała się na trzecim miejscu, ani razu nie zajmując drugiego miejsca. Pewnie dla wielu będzie zaskoczeniem, że tuż za podium znajduje się Panama z dwoma przegranymi finałami i dwoma medalami brązowymi. Również dwukrotnie medale srebrne zdobywali wspomniani już wcześniej Brazylijczycy, dorzucając po drodze jeden brązowy krążek. 2 lata temu swoje drugie srebro zdobyli Jamajczycy. Po razie wicemistrzami strefy byli reprezentanci Hondurasu (plus cztery trzecie miejsca), Kostaryki (plus 2 trzecie) i Kolumbii (plus jedno), dla której był to jedyny medal. Drużyn, które zdobywały trzecie miejsca są trzy i każda z nich zdobyła je po jednym razie. Są to Peru, Gwadelupa oraz Trynidad i Tobago (uwaga, aż w sześciu turniejach nie rozgrywano meczu o trzecie miejsce).

Bilans Gold Cup, czyli tabela wszech czasów

Jak pewnie łatwo się domyślić na podstawie wcześniejszych informacji, w tabeli wszech czasów zdecydowanie przeważają Meksyk i Stany Zjednoczone, które wyraźnie przodują nie tylko dlatego, że grały we wszystkich finałach. Dalsze miejsca też nie są niespodzianką, bo zajmują je przedstawiciele strefy środkowoamerykańskiej. Przyczyny są dwie, po pierwsze są dużo silniejsze od drużyn z Karaibów, a po drugie dużo łatwiej jest im zakwalifikować się do finałów – 3-4 drużyny na 6 grających w eliminacjach.

Poniższa tabela przedstawia, tylko rozgrywki finałowe, bez eliminacji. Wynika to m.in. z tego, że bilans całkowity jest bardzo nieadekwatny do siły i możliwości reprezentacji w tym obszarze świata. Należy pamiętać, że trzy wspomniane drużyny nie grają eliminacji, inne potrzebują trzech, czterech meczów, a jeszcze inne grają po 10 i nie uzyskują awansu.

Kursywą wyróżniono drużyny z innych konfederacji, gościnnie występujące w Gold Cup. W 1996 roku jako reprezentacja Brazylii wystąpiła, kadra U-23.

*Stan przed mistrzostwami 2019 roku

 
MARIUSZ ŚWIERCZYŃSKI

Zachęcamy do polubienia nas na FACEBOOKU, a także obserwacji na TWITTERZE , INSTAGRAMIE i YOUTUBE