Mistrzostwa świata w piłce nożnej organizowane są co 4 lata od 1930 roku, jako jedno z najpopularniejszych widowisk w historii sportu. Wraz z każdym takim wielkim wydarzeniem kibice przeżywają niezapomniane chwile, które później zostają zapamiętane dzięki różnym statystykom, ciekawostkom i anegdotkom. „Historia Mundiali” przedstawia te wszystkie historie, ale jest czymś więcej niż tylko rozbudowanym opisem wszystkich mistrzostw świata. Jest starannie przygotowaną pracą, dzięki które piękno mistrzostw świata odkrywane jest na nowo.
Autorem „Historii Mundiali” jest Leszek Jarosz, dziennikarz TVP Sport od 2006 roku, współpracownik pisma „Kopalnia. Sztuka futbolu”, a wcześniej dziennikarz BBC w latach 1994-2006. Był nominowany w 2020 roku do nagrody Grand Press w kategorii Dziennikarstwo specjalistyczne za tekst o meczu Polski z Brazylią na mundialu w 1938 roku. Na stronie Facebookowej Historia Mundiali oraz swoim prywatnym tweeterze publikuje materiały poszerzające wiedzę o mistrzostwach świata.
Tom 1. książki jest rozbudowanym opisem najważniejszych statystyk, ciekawostek i anegdotek dotyczących wszystkich mistrzostw świata od 1930 do 1974 roku. Poza przebiegiem mundiali przedstawiony jest klimat i polityczna otoczka poszczególnych mistrzostw, która często miała wpływ nad przebiegiem rozgrywek. Książka wita czytelnika krótkim słowem wstępnym od samego autora, a także takich dziennikarzy jak Dariusz Szpakowski, Piotr Żelazny, Maciej Iwański czy Michał Okoński. Książka podzielona jest na dziesięć rozdziałów pomiędzy poszczególne mundiale.
Każdy rozdział ma identyczny schemat. Najpierw są przedstawione podstawowe informacje na temat danego mundialu, czyli przebieg eliminacji, wyniki meczów, oraz najważniejsze fakty i ciekawostki. Później rozpoczyna się właściwy początek rozdziału, czyli esej autora na temat mundialu, przeplatany poszczególnymi wątkami i ciekawostkami. Mają one za zadanie nie tylko opowiedzieć o bezpośredniej rywalizacji, ale także przedstawić klimat mistrzostw świata, które były nie tylko wydarzeniem sportowym, ale także komercyjnym czy politycznym.
Pamiętanie o tych innych aspektach jest jednym z wielu plusów „Historii Mundiali”, gdyż zderzenie faszyzmu i komunizmu często determinowało to, jak przebiegał dany mundial. Czytelnik będzie mógł poznać te różnice, czytając o „faszystowskim” mundialu w 1934, bezpośrednio po nim o „lewicowym” mundialu w 1938, a także śledząc drogę do brązowego medalu Reprezentacji Polski w 1974 , która z powodu zimnej wojny była o krok od zbojkotowania tego mundialu.
Skumulowanie kilku tematyk jednocześnie w postaci sportu, historii, statystyk, oraz elementów polityki i gospodarki, sprawia, że „Historia Mundiali” jest bardzo syta w swojej 600. stronicowej zawartości. Pomimo skakania od wątku do wątku podążanie przez kolejne historie jest bardzo płynne, co jest sporą sztuką przy tak bogatym zasobie informacji. Każdy wątek trwa od strony do maksymalnie trzech stron, dzięki czemu czytelnik nie męczy się czytaniem jednej i tej samej historii. Nie ma tutaj mowy o długim, nużącym monologu. Sama konstrukcja wątków i krótszych ciekawostek jest na tyle przyjemna, że każdy z nich mógłby osobno funkcjonować jako artykuł w gazecie lub post na stronie internetowej.
Wracając do statystyk, są one głównym fundamentem „Historii Mundiali”. Zbadane jest tutaj wszystko, co można zweryfikować: pierwszy gol, pierwszy samobój, rzeczywiste składy piłkarzy i sztabów trenerskich (co przed II wojną światową nie było takie oczywiste), autorów bramek i każdy inny sportowy aspekt mundialu. Różnorodność i dokładność tych statystyk jest wręcz porażająca, gdyż możemy się dowiedzieć nawet o pierwszym pozytywnym wyniku testu antydopingowego, czy pierwszym protestującym na murawie. Co istotne, każda taka sytuacja jest przedstawiana z wytłumaczeniem, jak do tego doszło, dzięki czemu poznajemy historię, jaka kryje się za daną statystyką czy ciekawostką.
Kolejnym ogromnym plusem „Historii Mundiali” jest to, że autor wykonał kawał dobrej roboty w samodzielnej weryfikacji faktów, o czym sam często wspomina na łamach swojej książki. Za pomocą argumentów w postaci zdjęć, ówczesnych relacji medialnych i innych metod badawczych, autor przedstawia wiele osobistych wniosków, które zasługują na uznanie. Mowa tu o m.in. weryfikacji składu Indii Holenderskich czy poprawnym zliczeniu strzelonych bramek przez Ernesta Wilimowskiego w meczu z Brazylią.
Jeżeli chodzi o polskie wątki mundialowe, one też są tutaj dokładnie przedstawione i to nie tylko na tych mundialach, gdzie nasza reprezentacja zagrała. Czytelnik będzie mógł prześledzić takie historie jak bojkot PZPN w 1934, wspomniany mecz Brazylią w 1938, pierwszego polskiego piłkarza na mundialu po II wojnie światowej (grający dla reprezentacji USA), dokładny przebieg drogi po brązowy medal w 1974 i wiele więcej. W tym ostatnim przypadku będziemy mogli się zapoznać nie tylko ze znanymi bohaterami mundialu jak Jan Tomaszewski, Kazimierz Deyna czy Andrzej Szarmach, ale także tymi mniej pamiętanym piłkarzami, ale równie ważnymi dla końcowego sukcesu, jak Robert Gadocha, Jerzy Gorgoń czy Mirosław Bulzacki.
Choć wcześniej wspomniałem o tym, że książkę czyta się naprawdę przyjemnie, to chciałbym przestrzec, że początkowe rozdziały wyróżniają się swoją długością i szczegółowością na tle kolejnych rozdziałów, opowiadających o mundialach po II wojnie światowej. Jest to specyfika tego dzieła, gdyż to właśnie pierwsze mundiale są prawdziwą kopalnią najliczniejszych statystyk i ciekawostek, bo to na nich padały pierwsze gole i wszystko się kształtowało. Nie jest to jednak żadnym problemem, gdyż dzięki podzieleniu rozdziałów na poszczególne mundiale, zawsze można wybrać te późniejsze, zostawiając wcześniejsze na inną okazję.
Podsumowując „Historia Mundiali” jest pozycją obowiązkową, dla kibiców interesujących się historią piłki nożnej. Książka Leszka Jarosza zabiera czytelnika w przygodę po wszystkich mistrzostwach świata od 1930 do 1974 roku, opowiadając przy tym wiele różnych historii, pozwalających poznać nie tylko przebieg mundiali, ale także klimat tamtych czasów.
Sama książka jest napisana w bardzo przystępnym języku, przeznaczonym dla każdego czytelnika, od książkoholika, po osobę niemającą wcześniej styczności z książkami. Jednocześnie jej zawartość jest tak bogata w informacje, że odnajdą się tutaj nie tylko kibice bez znajomości historycznej, ale także ci, którzy interesują się przedstawioną tematyką od dawna.
Ocena redakcji: 9.5/10
Nasz partner Sendsport przygotował dla Was zniżki! Książka Historia mundiali. Tom 1. 1930-1974 oraz wiele innych tytułów taniej o co najmniej 10%.