Marek Citko – piłkarski bohater lat 90.

Czas czytania: 7 m.
5
(5)

W historii polskiej piłki nożnej był zawodnik, który dzięki bramce zdobytej na Wembley potrafił przebić popularnością mistrzów olimpijskich. Mimo że nie zostawał królem strzelców Bundesligi, nie wbił czterech bramek Realowi Madryt i nie awansował do ćwierćfinału Mistrzostw Europy, to szał na jego punkcie był chyba jeszcze większy niż przy okazji sukcesów Roberta Lewandowskiego. Marek Citko. Piłkarz, który mógł osiągnąć zdecydowanie więcej…

Marek Citko– biogram

  • Dane osobowe: Marek Citko
  • Data i miejsce urodzenia: 27 marca 1974 (Białystok, Polska)
  • Pozycja: pomocnik
  • Wzrost: 178 cm

Kluby i reprezentacja:

Historia i statystyki kariery

Kariera juniorska

  • Włókniarz Białystok (1983–1990)
  • Jagiellonia Białystok (1990–1992)

Kariera klubowa

  • Jagiellonia Białystok (1992-1995) – 74 występy, 12 bramek
  • Widzew Łódź (1995-1999) – 86 występów, 14 bramek
  • Legia Warszawa (2000–2001) – 36 występów, 6 bramek
  • Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski (2001; wypożyczenie) – 3 mecze, 0 bramek
  • Hapoel Beer Szewa (2001-2002) – 17 występów, 1 bramka
  • Legia Waraszwa (2002) – 0 występów
  • FC Aarau (2003-2004) – 24 występy, 4 bramki
  • Cracovia (2004-2005) – 15 występów, 0 bramek
  • Yverdon-Sport (2005) – 6 występów, 0 bramek
  • Polonia Warszawa (2006-2007) – 36 występów, 7 bramek

Kariera reprezentacyjna

  • Polska (1996-1997) – 10 występów, 2 gole

Rok 1974 był bardzo udany dla polskiego futbolu. To właśnie wtedy reprezentacja prowadzona przez Kazimierza Górskiego pokonywała takie potęgi jak Argentyna, Włochy i Brazylia, dzięki czemu zajęła trzecie miejsce na MŚ. Kilka miesięcy przed rozgrywanym na niemieckich boiskach mundialem, na świat przyszedł zawodnik, który po latach był dla kibiców znad Wisły nadzieją na zbliżenie się osiągnięciami do Laty, Deyny i Gadochy. W czasach piłkarskiej posuchy w naszym kraju, Marek Citko stał się idolem tłumów. Największy paradoks jego kariery stanowi fakt, że najsłynniejsze gole strzelał w meczach, które jego zespoły przegrywały. Ale po kolei.

Piłkarskie początki

Pierwsze kroki w świecie piłki nożnej Citko stawiał w rodzinnym Białymstoku, jako zawodnik miejscowego Włókniarza. Już w wieku juniora przeniósł się do Jagiellonii – najbardziej znanego białostockiego klubu. To tam zadebiutował w Ekstraklasie. Pierwszy sezon w seniorach Jagi był dla przyszłego reprezentanta Polski udany. Technika, przegląd pola i szybkość były cechami, które zwróciły uwagę mocniejszych drużyn rywalizujących na krajowym podwórku.

Przełomowy dla naszego bohatera okazał się rok 1995. Wówczas talent Citki dostrzegł pracujący w Widzewie Łódź Franciszek Smuda. Trener łodzian sprowadził go do swojej ekipy, a piłkarz z Podlasia szybko stał się jednym z filarów nowego zespołu.

Marek Citko w lidze mistrzów

Za najlepszy sezon w karierze Citki uważa się kampanię 1996/1997. Przyczynił się do wywalczenia przez Widzew awansu do fazy grupowej Ligi Mistrzów. Historię z wyeliminowaniem duńskiego Broendby zna niemal każdy. Awans wywalczony w dramatycznych okolicznościach, okraszony słynnym komentarzem Tomasza Zimocha to temat na zupełnie inne opowiadanie.

Należy jednak podkreślić, że jednym z architektów awansu był właśnie Citko, który zdobył bramkę w Kopenhadze, czym poderwał drużynę do walki o odrobienie strat. Po pierwszej połowie rewanżowego starcia, kiedy łodzianie przegrywali 0:2, wydawało się, że mistrzowie Polski nie zagrają w najważniejszych klubowych rozgrywkach w Europie.

Dodatkowo zwariował prezes Andrzej Grajewski. Wpadł do szatni i wykrzykiwał, że to koniec Widzewa, że więcej w takim składzie się nie spotkamy, że wszystkich posprzedaje. Ale my i trener Smuda nie braliśmy na serio tych wrzasków. Traktowaliśmy go jak mało poważnego gościa, który wpadł sobie ulżyć – wspominał po latach Citko w wywiadzie zamieszczonym w wydanej przez „Przegląd Sportowy” publikacji poświęconej tej pamiętnej rywalizacji.

O tym co stało się w drugiej połowie, raczej nie trzeba przypominać. Nawet trzecia stracona bramka nie podłamała Widzewiaków. Podopieczni Smudy strzelili dwa gole, dzięki czemu Citko miał szanse stawiać kolejne podwaliny pod powoli wybuchającą „citkomanię”. Już w swoim debiucie w Lidze Mistrzów wychowanek białostockiego Włókniarza cieszył się z trafienia, które niestety nie pomogło Widzewowi. Mistrzowie naszego kraju przegrali w Dortmundzie z Borussią 1:2.

Wbrew naszym obawom, iż od początku będą dominować Niemcy, w pierwszej połowie obserwowaliśmy wyrównaną walkę. Co więcej, gospodarze sprawiali wrażenie nieco zaskoczonych, iż mistrz Polski potrafi stawić im aż tak skuteczny opór. Niestety w 45. minucie zrzedły nam miny – tak spotkanie to opisywał nazajutrz „Przegląd Sportowy”.

Bramka zdobyta w Niemczech to jednak nic przy spektakularnym golu wbitym w potyczce z Atletico Madryt. Nasz zespół przegrał 1:4, ale najwięcej mówiło się o tym, czego dokonał bohater tekstu. Citko dostrzegł wysuniętego bramkarza drużyny ze stolicy Hiszpanii i zdecydował się na przelobowanie go z połowy boiska. Próba zakończyła się powodzeniem. Była to jedna z najpiękniejszych bramek w tamtej edycji Ligi Mistrzów.

zapisz
Widzew ograł u siebie Steauę i zremisował z Borussią Dortmund, czyli… późniejszym zwycięzcą Ligi Mistrzów.

Ostatecznie Widzew zajął w grupie trzecie miejsce. Nie dało to awansu do fazy pucharowej, jednak występy polskiego zespołu wstydu nie przyniosły, a nawet dostarczyły powodów do dumy.

Poważna kontuzja

W maju 1997 roku piłkarze Widzewa mierzyli się w Zabrzu z Górnikiem. W drugiej połowie Marek Citko upadł na murawę, co poważnie zaniepokoiło kibiców w naszym kraju. Doniesienia o zdrowiu piłkarza nie były pozytywne. Doszło do kontuzji ścięgna Achillesa, która spowodowała aż… szesnaście miesięcy przerwy od grania w piłkę. Citko powrócił do zdrowia, ale dawnej formy już nigdy nie odzyskał.

Po wyleczeniu kontuzji rozegrał kilka meczów dla Widzewa. Strzelał gole Groclinowi w rozgrywkach o Puchar Polski oraz Amice Wronki w lidze. Zanosiło się jednak na zmianę barw klubowych.

Blisko Wisły Kraków

Przez pewien czas zawodnik z Białegostoku trenował z budującą potęgę Wisłą Kraków, której trenerem został Smuda. Wszystko wskazywało na to, że zostanie graczem tego klubu, ale ostatecznie wrócił do Łodzi. O powodach opowiadał na łamach czasopisma „Hat-trick”:

Powód mojego powrotu do Widzewa był bardzo prosty. Jak już kiedyś wspomniałem, zawsze chciałem grać w Widzewie, a moje odejście do Wisły było w pewnym sensie wymuszone zaistniałą sytuacją. Pewnego razu otrzymałem telefon od trenera Smudy i prezesa krakowskiego klubu z propozycją zmiany barw, ale tak naprawdę nigdy nie chciałem odchodzić z Widzewa. Tutaj się najlepiej czuję i jak dotychczas, to właśnie w Widzewie osiągnąłem swoje największe sukcesy.

Pozyskaniem Citki zainteresowane były zagraniczne kluby. Mówiło się nawet o Liverpoolu, Arsenalu i Interze. Ofertę Widzewowi złożyło ostatecznie Blackburn Rovers. Zawodnik nie był jednak zainteresowany wyjazdem, o czym opowiadał w wywiadzie dla „Przeglądu Sportowego”:

Inter miał na transfer i mój trzyletni kontrakt dziesięć milionów dolarów. Ale skoro mieli zapłacić Widzewowi dziewięć milionów, bo tyle żądali, to nie miałem zamiaru tam iść, by w trzy lata zarobić milion dolarów. Włosi tłumaczyli: „Ok, jeżeli klub weźmie pięć, to ty dostaniesz drugie pięć”. Ale Widzew żądał za wiele. Dziewięć milionów dolarów dawało Blackburn, a mnie milion funtów. Tyle że ja nie chciałem tam iść, bo mnie interesował odpowiedni poziom sportowy. A Blackburn walczyło o utrzymanie.

Z Widzewa Citko trafił do prowadzonej przez Smudę Legii Warszawa, ale po przejęciu drużyny przez Dragomira Okukę jego sytuacja się pogorszyła. Piłkarz musiał rozglądać się za nowym klubem. Najpierw został wypożyczony do Groclinu, a następnie wyjechał za granicę. Niestety nie do Anglii, ani do Włoch, jak jeszcze niedawno się wydawało, a do… Izraela, gdzie spędził rundę w Hapoelu Beer Szewa.

Po powrocie do kraju Citko kopał piłkę nawet na IV-ligowych arenach, reprezentując rezerwy Legii. Odżył piłkarsko po transferze do szwajcarskiego FC Aarau, ale dawnej formy (a tym bardziej sławy) nie zdołał odzyskać. Spędził jeszcze sezon w Cracovii. Karierę zaś zakończył w barwach Polonii Warszawa.

Występy w reprezentacji

Dużej popularności dostarczyły Markowi Citce występy w reprezentacji Polski. Zwłaszcza jeden mecz sprawił, że o piłkarzu było w naszym kraju tak głośno. Zanim to nastąpiło, Citko musiał zaliczyć gorzki reprezentacyjny debiut, bowiem w jego pierwszym występie w narodowych barwach, Polacy ulegli Japonii aż 0:5. Najpiękniejszą chwilę w kadrze, białostoczanin przeżył 9 października 1996 roku. Na słynnym londyńskim Wembley reprezentacja Polski mierzyła się z Anglią w ramach eliminacji Mistrzostw Świata 1998. Citko otworzył wynik tego spotkania, będąc pierwszym od 23 lat (od czasu słynnej bramki Jana Domarskiego) Polakiem, który strzelił Anglikom gola na tym stadionie.

Sam przyznał po latach we wspomnianym wcześniej wywiadzie, że nie odczuwał przed rywalizacją wielkiej presji:

– Nie czuł pan żadnej presji?
– Żadnej. Tak po prostu miałem. Meczów nie mogłem się doczekać, a szczególnie tych międzynarodowych, żeby pokazać, że Polacy nie gęsi, potrafią grać w piłkę.

Przekonuje także, że z meczu bardziej od bramki pamięta inne sytuacje:

Na przykład siatkę, którą założyłem Gascoigne’owi, czy kilka fajnych dryblingów. Gola zdobyłem z automatu, to były sekundy: przyjęcie – uderzenie.

Gol strzelony w świątyni futbolu pozwolił piłkarzowi na zwycięstwo w organizowanym przez Telewizję Polską, Program III Polskiego Radia i „Super Express” plebiscycie na najlepszego sportowca Polski 1996 roku. Citko wyprzedził w nim nawet złotych medalistów olimpijskich z Atlanty. Rozegrał w reprezentacji dziesięć meczów. Do siatki trafił jeszcze w towarzyskim meczu z Brazylią (porażka 2:4).

Sam przyznaje po latach, że bramka zdobyta w tym pamiętnym meczu miała paradoksalnie negatywny wpływ na jego życie i sprawiła, że przez długi czas nie potrafił odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Stał się niemal celebrytą. Z solidnego piłkarza szybko przemienił się w gwiazdora zdobiącego pierwsze strony gazet.

Gol z 1996 roku nie odmienił, a popsuł mi trochę życie. Kiedyś przejście dwudziestu metrów po Piotrowskiej zajęło mi pół godziny. Citkomania była udręką, przeszkadzała – przekonuje zawodnik.

Codzienne czynności także wiązały się z, do tej pory, obcymi dla Citki problemami:

W czasie citkomanii jedzenie z McDonalda brałem w szczere pole i tam jadłem – dodaje.

Ponadto pojawiały się oferty matrymonialne od wielbicielek, listy od fanów, a nawet prośby o wsparcie finansowe.

Głęboka wiara

Citko często podkreślał, że w jego życiu bardzo istotną rolę pełni wiara w Boga. Na łamach czasopisma „Hat-trick” przyznał, że wspólnie z innym pochodzącym z Białegostoku piłkarzem – Jackiem Chańką, jest aktywny w działalności „na polu wiary”.

Przyjaźnię się z Jackiem, lecz to, co robimy, trudno jest nazwać działalnością. Przynajmniej nam. Po prostu robimy coś, w co wierzymy. Nigdy nie dążyliśmy w związku z tym do jakiegoś rozgłosu. Jest to kwestia naszej wiary, przyznajemy się do niej i traktujemy to zupełnie normalnie. Nie mogę czasami zrozumieć, dlaczego obecnie tak to ludzi dziwi – opowiadał dziesięciokrotny reprezentant Polski.

Kiedy Arkadiusz Onyszko kupował mieszkanie, grając w Widzewie, to pieniądze pożyczył mu właśnie Marek Citko. Onyszko tak opisuje Citkę w swojej autobiografii „Fucking Polak”:

W Łodzi bardzo zbliżył się do Boga, podejrzewam, że dzięki temu tak dobrze radził sobie na boisku. Naród potrzebował bohatera, rozpoczęła się „citkomania”. Zatrudnił rzecznika prasowego, a ludzie zaczęli mówić, że mu odbiło. Bzdura. Gdyby miał odbierać wszystkie telefony, nie starczyłoby mu czasu na grę w piłkę. Podczas jednego ze zgrupowań reprezentacji wsiadłem z nim do jego toyoty celiki, takiej z otwieranymi światłami i pojechaliśmy do Częstochowy, Na miejscu nie mogliśmy spokojnie przejść 100 metrów, wszyscy nas zatrzymywali, żeby zrobić sobie zdjęcie z Markiem. Wiem, że w sanktuarium na Jasnej Górze wygłosił świadectwo wiary. Opowiedział w jaki sposób doświadczył obecności Boga. Zawsze biło od niego ciepło, dobroć, choć podejrzewam, że wiele osób mogło to wykorzystywać. 

W rozmowie z portalem Eurosport.onet.pl, mówiąc o swojej wierze, nawiązał do opisywanej wcześniej kontuzji:

Wiara to nie tylko słowa, lecz także czyny. Wiedziałem, że piękna mowa nie wystarczy i że muszę poprzeć ją swoją postawą. Lekarze mówili, że pierwszy raz widzą piłkarza, który ma tak ciężką kontuzję, a każdy dzień zaczyna z uśmiechem. Trzeba przyjmować to, co zsyłają nam niebiosa. Istotą chrześcijaństwa jest nadzieja. Wiem, że po każdej złej chwili przychodzi lepszy moment. Moją ulubioną biblijną księgą jest Księga Hioba. Bohater tej historii stracił wszystko, a mimo to nie przestał wielbić Boga. Każdy z nas musi być takim Hiobem. Trzeba ufać niezależnie od tego, co dzieje się w naszym życiu. Bo każde zdarzenie w perspektywie zbawienia ma jakiś sens. Nawet cierpienie jest potrzebne. Uczy pokory.

Mógł osiągnąć więcej

Nie ulega wątpliwości, że tzw. „citkomania” była swego rodzaju fenomenem socjologicznym. Citko stał się piłkarskim symbolem lat 90. w naszym kraju i to przez… jedną bramkę na Wembley. Można jedynie żałować, że człowiek z takim talentem nie osiągnął więcej. Możemy też gdybać jak poradziłby sobie w Blackburn, które przecież chciało go w swoich szeregach. Już nigdy nie dowiemy się, jak potoczyłaby się jego kariera, gdyby nie fatalna kontuzja. Za gola na Wembley, mecze w Lidze Mistrzów i dokonania na arenach krajowych, piłkarzowi należy się pamięć ze strony kibiców w całej Polsce. Choć z drugiej strony, pokolenie śledzące rodzimą piłkę w latach 90. na pewno doskonale pamięta wszechobecną „citkomanię”.

Osiągnięcia i statystyki:

Osiągnięcia klubowe:

Widzew Łódź

  • 2 x mistrzostwo Polski (1996, 1997)
  • 1 x Superpuchar Polski (1997)

GRZEGORZ ZIMNY

Jak bardzo podobał Ci się ten artykuł?

Średnia ocena 5 / 5. Licznik głosów 5

Nikt jeszcze nie ocenił tego artykułu. Bądź pierwszy!

Cieszymy się, że tekst Ci się spodobał

Sprawdź nasze social media - znajdziesz tam codzienną dawkę ciekawostek.

Przykro nam, że ten tekst Ci się nie spodobał

Chcemy, aby nasze teksty były możliwie najlepsze.

Napisz, co moglibyśmy poprawić.

spot_img
Poprzedni artykuł
Następny artykuł
Grzegorz Zimny
Grzegorz Zimny
Absolwent pedagogiki na Uniwersytecie Rzeszowskim. Fan historii sportu, ze szczególnym uwzględnieniem piłki nożnej. Pisał teksty dla portalu pubsport.pl. Od 2017 roku autor artykułów na portalu Retro Futbol, gdzie zajmuje się zarówno światową piłką nożną, jak i historiami z lokalnego, podkarpackiego podwórka, najbliższego sercu. Fan muzyki rockowej i książek.

Więcej tego autora

Najnowsze

Europejski triumf siatkarskiej Resovii – wizyta na finale Pucharu CEV

19 marca 2024 roku Retro Futbol było obecne na wyjątkowym wydarzeniu. Siatkarze Asseco Resovii podejmowali w hali na Podpromiu niemiecki SVG Luneburg w rewanżowym...

Jerzy Dudek – bohater stambulskiej nocy

Historia kariery jednego z najlepszych polskich bramkarzy ostatnich dziesięcioleci

Magazyn RetroFutbol #1 – Historia Mistrzostw Europy – Zapowiedź

Wybitni piłkarze, emocjonujące mecze, niezapomniane bramki, kolorowe miasta, monumentalne stadiony i radość kibiców na trybunach. Mistrzostwa Europy tworzą jedne z najlepszych piłkarskich historii. Postanowiliśmy...