Zapraszamy was na wspomnienia kolejnych piłkarskich mistrzostw świata. Dziś omawiamy rozgrywki z roku 1954, Po wielkiej katastrofie, która do historii przeszła jako „Maracanazo” Brazylia bardzo chciała sięgnąć po swój pierwszy tytuł. W Szwajcarii konkurencja była jednak niesamowicie silna. Kto wygrał?
- Urugwaj 1930
- Włochy 1934
- Francja 1938
- Brazylia 1950
- Szwecja 1958
- Chile 1962
- Anglia 1966
- Meksyk 1970
- RFN 1974
- Argentyna 1978
- Hiszpania 1982
- Meksyk 1986
- Włochy 1990
- USA 1994
- Francja 1998
- Korea/Japonia 2002
- Niemcy 2006
- RPA 2010
- Brazylia 2014
- Rosja 2018
Zdarzyło się w 1954
W 1954 roku wkroczyła do Polski kolorowa telewizja. Stało się to za sprawą premiery filmu „Przygoda na Mariensztacie” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego. Warto też pamiętać, że to właśnie w tym roku odbył się pierwszy Memoriał Janusza Kusocińskiego, a Program I Polskiego Radia nadał premierowe wydanie audycji „Kronika sportowa”.
Na świecie natomiast, a konkretniej w Nowym Jorku zaprezentowano kalkulator elektroniczny. W Bostonie dokonano pierwszego w dziejach przeszczepu nerki, w Bazylei założono UEFA, a w Budapeszcie Anglia została zdemolowana przez Węgry 7:1.
Eliminacje
Kwalifikacje do turnieju odbywały się w grupach, w których grano systemem mecz i rewanż. Co ciekawe, jedyną z nich, gdzie obowiązywał tylko jeden mecz, była grupa z drużynami z Wysp Brytyjskich. Dziwnym faktem jest wycofanie się z eliminacji naszej drużyny narodowej, która miała rywalizować z Węgrami. Jak pisze Andrzej Gowarzewski w swojej „encyklopedii piłkarskiej” w Polsce nawet przemilczano fakt, że reprezentacja została wycofana. A dlaczego nasi rodacy nie rozegrali spotkań z bratankami? Wszystko dlatego, że prawdopodobnie bano się kompromitacji. Po raz kolejny wycofała się także Argentyna, która odpuściła sobie już trzeci turniej z rzędu.
Niecodzienna sytuacja miała miejsce w rywalizacji Hiszpanii z Turcją. Po dwóch meczach każda z drużyn miała jedno zwycięstwo na koncie, więc postanowiono, że o końcowej klasyfikacji zdecyduje dodatkowy mecz w Rzymie. Po remisie w regulaminowym czasie 2:2 i braku goli w dogrywce, zarządzono losowanie. O pomoc w nim poproszono młodego rzymianina, który wyciągnął karteczkę z napisem… Turcja. W taki oto sposób Hiszpania doznała szoku i pomimo tego, że uważana była za znacznie silniejszy zespół, nie pojechała do Szwajcarii. W nagrodę za „zasługę” młody chłopak pojechał na mistrzostwa świata sfinansowany przez szczęśliwych Turków.
Przed turniejem
Szesnaście zespołów podzielono na cztery grupy. W każdej z nich miały znaleźć się po dwie „silne” i dwie „słabe” drużyny. Co ciekawe, siłę drużyn określiło głosowanie, które było tajne! Kolejnym absurdem był przepis, w myśl którego każda z drużyn miała rozegrać tylko dwa mecze w fazie grupowej. Miały się mierzyć tylko ze sobą drużyny „słabe” z „silnymi’ bez konieczności grania między sobą ekip o takim samym rozstawieniu. W przypadku równiej liczby punktów FIFA nakazywała rozgrywanie dodatkowego barażowego meczu. Z grupy awansowały po dwie ekipy, a w dalszej fazie rozgrywek o wszystkim miało decydować losowanie.
W Szwajcarii zadebiutowały zespoły Szkocji, Turcji i Korei Południowej. Co prawda te dwie pierwsze uzyskały już awans na czempionat cztery lata wcześniej, jednak jak pamiętamy, nie zdecydowały się zagrać w Brazylii.
Turniej poprzedził kongres FIFA, która w tym roku obchodziła 50. lat. Wtedy też Julesa Rimeta na stanowisku przewodniczącego zastąpił Rodolphe Seeldrayers z Belgii. Ujednolicono także wymiary boiska piłkarskiego i zakazano wysypywać linie boiska trocinami. Tak, taką praktykę stosowano w 1954.
Faza grupowa
W zmaganiach grupy A miała miejsce spora sensacja, ponieważ rozstawiona Francja nie dostała się do kolejnego etapu. Wszystko przez ich porażkę w meczu z drużyną Jugosławii. Wymęczone zwycięstwo z Meksykiem nic nie dało „Trójkolorowym”, ponieważ Jugosłowianie zremisowali (łącznie z dogrywką, która w przypadku remisu odbywała się nawet w fazie grupowej) z Brazylią, która wcześniej rozgromiła Meksyk. Brak trzeciego meczu ewidentnie nie pomógł piłkarzom „Les Bleus”, którzy musieli przełknąć gorycz porażki. Dobrze, że chociaż droga ze Szwajcarii do domu nie była daleka.
Z grupy B łatwo awansował wielki faworyt turnieju – Węgry, który swoje mecze wygrał odpowiednio 9:0 (Korea Południowa) i 8:3 (RFN). Ciekawostką jest fakt, że jako rozstawiona była Turcja, która przejęła je od wyeliminowanej Hiszpanii. Dzięki temu po porażce z drużyną Niemieckiej Republiki Federalnej mogła odkuć się w starciu z Koreą i doprowadzić do barażu o awans. Tam jednak Sepp Herberger i jego reprezentacja nie dała szans rywalom i wygrała aż 7:2. Pierwszy mecz w tej grupie również zakończył się wygraną RFN nad Turcją 4:1.
Grupa C nie może pochwalić się szczególną historią. W łatwy sposób awansowały Urugwaj i Austria, które wygrały swoje spotkania ze Szkocją i Czechosłowacją.
Dużo ciekawiej było w ostatniej, w pełni europejskiej grupie. Co prawda z trzema punktami na koncie (remis z Belgią i zwycięstwo ze Szwajcarią) z pierwszego miejsca awansowała Anglia, jednak o to drugie rywalizowały w dodatkowym meczu Szwajcaria i Włochy. W ramach rozgrywek grupowych gospodarze zwyciężyli rywali 2:1 i ten wynik dał im prawo do startu w barażu, ponieważ Włosi rozprawili się z Belgią. Tutaj nie było już mowy o zaciętym starciu, gdyż gospodarze gładko wygrali w stosunku 4 do 1. Ekipa dwukrotnych mistrzów świata po raz drugi z rzędu nie przebrnęła pierwszej rundy rozgrywek.
Faza pucharowa
W wyniku losowania wyłoniono drugą rundę rozgrywek. Najciekawiej zapowiadał się pojedynek Węgier z Brazylią, choć nie dostarczył on tak wielu goli, jak mecz Austria – Szwajcaria. Awans uzyskały drużyny wymienione przeze mnie na pierwszym miejscu (po wynikach 4:2 dla Węgier i 7:5 dla Austrii). Kolejnymi półfinalistami została RFN (2:0 z Jugosławią) i Urugwaj (4:2) z Anglią.
W półfinale emocje były tylko w starciu Węgier z Urugwajem. Do wyłonienia finałowego przeciwnika RFN (łatwa wygrana z Austrią 6:1) potrzeba było dogrywki. A wszystko za sprawą Juana Hohberga, który zdobył wtedy dwie bramki dla „Urusów”, a druga z nich padła na cztery minuty przed końcem gry. Tam jednak „Złota Jedenastka” nie dała już szans swoim rywalom z Ameryki Południowej, a dwa gole Kocsisa pozbawiły ich marzeń o tytule.
Finałowy mecz nie bez kozery nazywany jest „Cudem w Bernie”. Niepokonani od 29 spotkań Węgrzy, którzy też wygrali pierwszy mecz z RFN-em na tym turnieju aż 8:3, byli zdecydowanymi faworytami. Ich pewności siebie nie obniżał nawet fakt, ze w tamtym starciu Sepp Herberger wystawił swoją drugą jedenastkę.
Dwa szybkie trafienia autorstwa Puskasa i Czibora dawały niemal pewność, że to właśnie Aranycsapat sięgnie po Puchar Julesa Rimeta. Po 18. minutach był już remis po golach Morlocka i Rahna. Ten drugi dał triumf swojej reprezentacji, zdobywając trzeciego gola na sześć minut przed końcem. Jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej o tym spotkaniu, zapraszam tutaj.
Brązowy medal przypadł Austrii, która ograła 3:1 Urugwaj. Królem strzelców imprezy z 11 golami został Sandor Kocsis z Węgier.
Ciekawostki i statystyki
- Gospodarz: Szwajcaria
- Termin: 16 czerwca – 4 lipca
- Ilość uczestników 16 (z 4 konfederacji)
- Uczestnicy:
- Austria
- Belgia
- Brazylia
- Czechosłowacja
- Anglia
- Francja
- Węgry
- Włochy
- Korea Południowa
- Meksyk
- Szkocja
- Szwajcaria
- Turcja
- Urugwaj
- Niemcy (RFN)
- Jugosławia
- 1 miejsce: Niemcy (RFN)
- 2 miejsce: Węgry
- 3 miejsce: Brazylia
- Najmłodszy gracz Coskun Tas (Turcja) – 19 lat i 61 dni
- Najstarszy gracz Stanley Matthews (Anglia) – 39 lat i 145 dni
- Najszybciej strzelona bramka: Suat Mamat (Turcja) w 2 minucie w meczu z RFN (1:4)
- Najmłodszy strzelec bramki: Milos Milutinović (Jugosławia) – 21 lat i 131 dni
- Najstarszy strzelec bramki: Obdulia Varela (Urugwaj) – 36 lat i 279 dni
- Liczba rozegranych meczów: 26
- Liczba strzelonych bramek: 140 (5,38 na mecz)
- Widzowie na stadionie 889500 (średnio 34212 na mecz)
- Stadiony:
- Lozanna, La Pontaise (50300)
- Genewa, Les Charmilles (35997)
- Zurich, Hardturm (34800)
- Berno, Wankdorfstadion (64600)
- Bazylea, St. Jakob-Stadion (54800)
- Lugano, Comunale di Cornaredo (35800)
- Rekordowa oglądalność: 62500 – Finał Niemcy (RFN) – Węgry
- Ilość sędziów: 16 z 15 państw
- Strzelcy:
- 11 goli
- Sándor Kocsis (Węgry)
- 6 goli
- Erich Probst (Austria)
- Max Morlock (Niemcy / RFN)
- Josef Hügi (Szwajcaria)
- 4 gole
- Helmut Rahn (Niemcy / RFN)
- Hans Schäfer (Niemcy / RFN)
- Ottmar Walter (Niemcy / RFN)
- Nándor Hidegkuti (Węgry)
- Ferenc Puskás (Węgry)
- Robert Ballaman (Szwajcaria)
- Carlos Borges (Urugwaj)
- 3 gole
- Ernst Stojaspal (Austria)
- Theodor Wagner (Austria)
- Léopold Anoul (Belgia)
- Nat Lofthouse (Anglia)
- Fritz Walter (Niemcy / RFN)
- Zoltán Czibor (Węgry)
- Burhan Sargın (Turcja)
- Suat Mamat (Turcja)
- Juan Hohberg (Urugwaj)
- Oscar Míguez (Urugwaj)
- 2 gole
- Robert Körner (Austria)
- Ernst Ocwirk (Austria)
- Didi (Brazylia)
- Julinho (Brazylia)
- Pinga (Brazylia)
- Ivor Broadis (Anglia)
- Mihály Lantos (Węgry)
- Péter Palotás (Węgry)
- Lefter Küçükandonyadis (Turcja)
- Julio Abbadie (Urugwaj)
- Juan Alberto Schiaffino (Urugwaj)
- 1 gol
- Henri Coppens (Belgia)
- Baltazar (Brazylia)
- Djalma Santos (Brazylia)
- Tom Finney (Anglia)
- Jimmy Mullen (Anglia)
- Dennis Wilshaw (Anglia)
- Raymond Kopa (Francja)
- Jean Vincent (Francja)
- Richard Herrmann (Niemcy / RFN)
- Bernhard Klodt (Niemcy / RFN)
- Alfred Pfaff (Niemcy / RFN)
- József Tóth (Węgry)
- Giampiero Boniperti (Włochy)
- Amleto Frignani (Włochy)
- Carlo Galli (Włochy)
- Benito Lorenzi (Włochy)
- Fulvio Nesti (Włochy)
- Egisto Pandolfini (Włochy)
- Tomás Balcázar (Meksyk)
- José Luis Lamadrid (Meksyk)
- Jacques Fatton (Szwajcaria)
- Mustafa Ertan (Turcja)
- Erol Keskin (Turcja)
- Javier Ambrois (Urugwaj)
- Obdulio Varela (Urugwaj)
- Miloš Milutinović (Jugosławia)
- Branko Zebec (Jugosławia)
- Gole samobójcze
- Jimmy Dickinson(Anglia dla Belgii)
- Raúl Cárdenas (Meksyk dla Francji)
- Luis Cruz (Urugwaj dla Austrii)
- Ivan Horvat (Jugosławia dla RFN)
- Mecz o III miejsce był setnym w historii mistrzostw świata
- Był to pierwszy turniej, z którego przeprowadzono transmisje telewizyjne
- Sandor Kocsis został pierwszym zawodnikiem, który uzyskał dwa hat-tricki w na jednych mistrzostwach,
- Koreańczyk Hong-Duk-Yung został bramkarzem, który przepuścił najwięcej goli (16) w jednym turnieju,
- Były to jedyne mistrzostwa, gdzie wszystkie drużyny przegrały przynajmniej jeden mecz,
- Podczas tych mistrzostw rozpoczęła się tradycja wymienia koszulek po meczu
