Tabela wszech czasów Pucharu UEFA

 Mazzola Zdjęcie główne: fanpiture.ru

Niedawno na łamach naszego portalu pojawiło się wyjątkowe zestawienie statystyczne dotyczące Pucharu Miast Targowych. Zgodnie z obietnicą przygotowaliśmy dla Was kolejną część cyklu opisującego rozgrywki, które w wielu zestawieniach są traktowane jako wspólne. Tym razem na tapet wzięliśmy Puchar UEFA, czyli turniej, który swoją historię datuje pomiędzy 1971 a 2009 rokiem.

Geneza

UEFA pod koniec lat 60-tych dość bacznie przyglądała się lekko podupadającym rozgrywkom o PMT. Idea reprezentacji miast już dawno upadła, a znaczenie Pucharu było coraz mniejsze. Działacze z jednej strony chcieli odpowiedzieć na pytanie „Jak zaspokoić ambicje klubów, które nie zdobyły żadnego triumfu w krajowych rozgrywkach”, z drugiej strony widzieli możliwość zarobienia kolejnych pieniędzy, bo Puchar Mistrzów i Puchar Zdobywców Pucharu z roku na rok generowały większe zyski. Głownie dzięki staraniom Artemio Franchiego (Prezydent UEFA 1973-1983) i Hansa Bangertera (Sekretarz Generalny UEFA 1960-1989) i poparciu kilku prominentnych działaczy europejskiego futbolu, doprowadzono do przekształcenia PMT w PUEFA. Od samego początku założono, że liczba startujących drużyn będzie uzależniona od pozycji krajowej federacji w rankingu osiągnięć pucharowych za ostatnie pięć lat. Zgonie z rankingiem, w pierwszej edycji, wśród 64 drużyn zgłoszonych wystartowały po cztery z Niemiec, Anglii, Hiszpanii i Włoch oraz po trzy z kolejnych pięciu krajów, po dwóch przedstawicieli miało 10 federacji (w tym Polska – Legia Warszawa, Zagłębie Wałbrzych) oraz po jednej 13. W kolejnych latach liczba drużyn zmieniała się w zależności od miejsca w rankingu, ale do końca rozgrywek zasada nie uległa zmianie, dodatkowo aż do 1993 roku zawsze w rozgrywkach brały udział 64 drużyny. Jedyny wyjątek miał miejsce w sezonie 1988/89, kiedy to do turnieju przystąpiło 65 ekip.

Inauguracyjna edycja

Losowanie pierwszej edycji nowych rozgrywek odbyło się 07.07.1971 roku w Genewie. Pierwsze pięć meczów rozegrano 14.09.1971. Już w pierwszej edycji nie obyło się bez dramatycznych zdarzeń. Wczesnym rankiem 28.09 w hotelu Silveren Seepaerd w Eindhoven wybuchł pożar. W hotelu tym przygotowywała się do rozegrania rewanżowego meczu z PSV drużyna ze Wschodnich Niemiec — Chemie Halle. W pożarze zginęło 9 osób i wiele było ciężko rannych. Wśród ofiar znalazł się m.in. Wolfgang Hoffmann, 21-letni pomocnik z Chemie, a kilku piłkarzy zostało dotkliwie poparzonych. W związku z tym odwołano mecz, drużyna z Halle wycofała się z turnieju, a do następnej rundy awansował PSV (w meczu w Halle było 0-0). Z 64 drużyn nie wystartowała w rozgrywkach drużyna Vllaznii Szkodra z Albanii, która nie otrzymała wiz wjazdowych do Austrii na mecz ze stołecznym Rapidem.

Pierwsze rozgrywki zakończyły się angielskim finałem pomiędzy Wolverhampton Wanderers i Tottenhamem z Londynu. Puchar UEFA w odróżnieniu od dwóch pozostałych pucharów, aż do sezonu 1996/97 kończył się dwumeczem, rozgrywanym na boisku każdego z finalistów, z zachowaniem zasad „podwójnych bramek” na wyjeździe. Wracając do pierwszego dwumeczu, 03.05.1972 na Melineux Ground w Wolverhampton przy obecności prawie 40 tys. widzów gospodarze przegrali 1-2. W rewanżu dwa tygodnie później na White Hart Line padł remis 1-1 i w ten sposób Tottenham stał się pierwszym zdobywcą PUEFA. Puchar dostał się w godne ręce, wystarczy wspomnieć, że londyńczycy w 10 meczach odnieśli 6 zwycięstw, nie ponieśli porażki i stracili zaledwie 5 bramek. Warto wspomnieć, że pierwszy mecz finałowy prowadziła słynny Tofik Bachramow ten sam, który prowadził finał MŚ w 1966 pomiędzy Angilą i Republiką Federalną Niemiec.

W pierwszej edycji wystartowały dwa polskie kluby. Oba solidarnie przeszły pierwszą rundę, i pożegnały się z Pucharem w drugiej. Legia po pokonaniu szwajcarskiego Lugano (3-1 w Lugano i 0-0 w rewanżu) odpadła z rozgrywek w dwumeczu z Rapidem Bukareszt (0-4 w Bukareszcie i 2-0 w Warszawie), a Zagłębie Wałbrzych po pokonaniu Sklo Unionu Teplice (1-0 u siebie i 3-2 w Teplicach), odpadło również z rumuńską drużyną UT Arad (1-1 w Wałbrzychu i 1-2 po dogrywce w Arad).

Kolejne lata

Oprócz pierwszej edycji jeszcze sześciokrotnie zdarzyło się, że drużyny z tego samego kraju grały w finale. W sezonie 1979/80 Eintracht Frankfurt spotkał się z Borussią Mönchengaldbach, zresztą był to sezon zdominowany przez reprezentantów ówczesnej Republiki Federalnej, wystarczy dodać, że w półfinale były tylko drużyny z RFN – oprócz wymienionych wcześniej jeszcze Bayern Monachium i VfB Stuttgart. Piąta drużyna 1.FC Kaiserslautern odpadła w ćwierćfinale po porażce z Bayernem, a więc nikt nie pokonał w tym sezonie zachodnioniemieckiej drużyny. Dodatkowo bilans też był imponujący (mecze z innymi federacjami), a zwłaszcza przed własną publicznością 15 zwycięstw, 3 remisy i żadnej porażki, a bilans bramkowy 47-6 (ogólny bilans 23-7-6 i bramki 75-29).

Dziesięć lat później, czyli od sezonu 1988/89 rozpoczęła się wielka dominacja drużyn włoskich. Przez 11 kolejnych sezonów, aż 8 razy drużyny z półwyspu Apenińskiego zdobywały Puchar, w tym czasie 4 razy finał był wewnętrzną rozgrywką włoskich klubów, w tym przez dwa kolejne sezony 1989/90 i 1990/91, Włosi nie dopuścili do finału nikogo spoza swojego grona.

Puchar UEFA, w tym okresie, uznawany był przez wielu fachowców za najtrudniejszy, nie dość, że miał jedną rundę więcej niż pozostałe puchary, to na dodatek dużo więcej było drużyn z krajów najsilniejszych piłkarsko. W efekcie rozgrywki były bardzo emocjonujące i trudno było słabszym drużynom przebić się do półfinałów, nie mówiąc już o finale. Chyba też nie jest też żadnym zaskoczeniem, że rozgrywki zdominowało pięć krajów Włochy (9 razy zdobyty Puchar), Anglia (6 razy), Niemcy, Hiszpania (po 5) i Holandia (4). Dominacja ta pokrywa się z tendencją Ligi Mistrzow, o której pisaliśmy tutaj: Wielka Piątka w Lidze Mistrzów.

XXI wiek

Początek XXI wieku to dominacja, choć nie taka wielka jak wcześniej Włochów, drużyn hiszpańskich. W 9 ostatnich sezonach Hiszpanie trzy razy zdobyli Puchar i dwa razy przegrywali w finale, choć jeden z nich był ich wewnętrzną sprawa (sezon 2006/07 kiedy to w finale Sevilla pokonała Espanyol). Co raz częściej do głosu zaczęły dochodzić jednak drużyny spoza czołowej 5, puchar zdobywały drużyny z Rosji (2 razy), Ukrainy, czy też Turcji.

Rozgrywki stały się pucharem drugiej kategorii, czołowe kluby grały w LM (od wielu lat nie tylko mistrzowie), a odpadając z eliminacji LM (od 1996/97) nie bardzo były zainteresowane „męczeniem się” w pucharze UEFA. Dostając się po fazie grupowej LM (od sezonu 1999/2000) dominowały i to znacznie (opis dominacji w artykule:Analiza awansów do Pucharu UEFA / LE przez spadek z LM) Dodatkowo UEFA po likwidacji PZP dokooptowała do swojej formuły zwycięzców lub finalistów pucharów krajowych, a od sezonu 1995/96 również zwycięzców ostatniej rundy Pucharu Intertoto (od 3 do 11 drużyn). W efekcie w pucharze zaczęło grać coraz więcej przypadkowych drużyn, które nie miały szans w rywalizacji ze średniakami, a tym najsilniejszym nie bardzo chciało się grać. Oczywiście, część problemów (oprócz majstrowania przy dobrym rozwiązaniu np. tworzenie pięcio-drużynowych grup i po jednym meczu) wynikało z rozszerzenia się Europejskiej Federacji. W sezonie 1993/94 startowały 64 kluby, w kolejnych latach liczba ta ciągle rosła, aż w ostatnim sezonie wyniosła 157 z czego 11 z Pucharu Intertoto i 24 z Ligii Mistrzów.

Ostatni mecz w historii tych rozgrywek został rozegrany na Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu w dniu 20.05.2009 roku pomiędzy Szachtarem Donieck i Werderem Brema. Mecz po dogrywce wygrali piłkarze z Ukrainy, a ostatnią bramkę strzelił w dogrywce, ustalając wynik na 2-1, brazylijczyk Jádson Rodrigues da Silva.

Polacy

Polacy w Pucharze UEFA startowali 91 razy, rozegrali 358 meczów, odnieśli 122 zwycięstwa, 88 remisów i ponieśli 146 porażek. W tym czasie strzelili 504 bramki, tracąc 500. No i w sumie niewiele wynikało z tych gier, tylko 2 razy (na 91 prób) udało się dojść do ćwierćfinału. Pierwszy tej sztuki dokonał chorzowski Ruch w sezonie 1973/74 pozostawiając w pokonanym polu zachodnioniemiecki Wuppertaler (4-1 i 4-5), wschodnioniemiecki FC Carl Zeiss Jena (3-0 i 0-1), węgierski Honved (5-0 i 0-2) i odpadli z Feyenoordem po dogrywce w meczu rewanżowym w Rotterdamie (1-1 i 1-3). Drugi klub, który dotarł na ten etap rozgrywek to mielecka Stal — w składzie m.in. z Domarskim, Latą, Kasperczakiem — w sezonie 1975/76 tym razem pokonani rywale to duński Holbäk BIF (2-1 i 1-0), ponownie FC Carl Zeiss Jena (1-0 i 0-1 w rozgrywce na karne 3-2) i Inter z Bratysławy (2-0 i 0-1), dopiero Hamburger SV pokonał mielczan po remisie u siebie i zwycięstwie w Mielcu 1-0. No i to tyle sukcesów, do sezonu 1993/94 (czyli dopóki UEFA nie zaczęła rozbudowywać rozgrywek) tylko 5 razy polskim drużynom udało się przejść 2 rundy (raz Legia i po dwa razy Śląsk i Widzew). Później też nie było lepiej, a w końcowej fazie, kiedy rozgrywano mecze w grupach, tylko Lechowi udało się zakwalifikować do tej fazy rozgrywek i awansować dalej (Amica i Wisła w sumie w ośmiu meczach grupowych odniosły 1 zwycięstwo i doznały 7 porażek, kończąc ze wspólnym dorobkiem bramkowym 9-24). To również tu zdarzały się wielkie wpadki, takie jak odpadnięcie GKSu z Cementarnicą Skopje, czy też Pogoni z Fylkir Reykjavik. No i oczywiście w Pucharze UEFA Widzew doznał największej klęski spośród wszystkich polskich drużyn, przegrywając we Frankfurcie nad Menem z Eintrachtem 0-9, ale też w PUEFA Hutnik Kraków odniósł najwyższe zwycięstwo, pokonując azerskie Chazri, również 9-0.

Statystyka

Przez 38 edycji rozegrano 7065 meczów, w czasie których strzelono 19660 bramek. Puchar zdobyło 26 klubów, ale tylko dwa razy udało się obronić tytuł. Dokonał tego Real Madryt w sezonie 1985/86 i Sevilla 2006/07. Wśród zdobywców Pucharu po trzy razy udała się ta sztuka Interowi Mediolna, Juventusowi Turyn i FC Liverpool. Dwukrotnie Puchar wznosili: AC Parma, Feyenoord Rotterdam, IFK Göteborg, Real Madryt, Sevilla FC, Tottenham Londyn, po razie puchar zdobyło 17 drużyn. W klasyfikacji krajowej, oprócz wymienionych wyżej hegemonów, puchar zdobyły jeszcze: Szwecja i Rosja po dwa razy oraz Belgia, Turcja, Portugalia i Ukraina po razie. Najbardziej poszkodowaną federacją jest Francja, która aż czterokrotnie przegrywała w finale i pięć razy w półfinale, nigdy nie zdobywając głównego trofeum.

Tabela federacji:

Uwagi do tabeli:

1. Niemcy bilans łącznie z Republiką Federalną Niemiec do 1991 i następnie Zjednoczonych Niemiec

2. Czechosłowacja bilans do lata 1991, w kolejnych sezonach osobno bilans Czech i Słowacji

3. ZSRR bilans do lata 1991, w kolejnych sezonach osobno bilans powstałych w wyniku rozpadu ZSRR federacji (w tym Rosji)

4. Jugosławia bilans do lata 1991, w kolejnych latach bilans osobny dla poszczególnych federacji

5. Serbia bilans od 1992 roku – w latach jako 1992-2004 Federalna Republika Jugosławii, następnie do 2006 roku jako Serbia i Czarnogóra i od 2007 jako Serbia

MARIUSZ ŚWIERCZYŃSKI

Zachęcamy do polubienia nas na FACEBOOKU, a także obserwacji na TWITTERZE , INSTAGRAMIE i YOUTUBE