Tym razem wspominamy turniej rozgrywany na hiszpańskich stadionach. To właśnie na Półwyspie Iberyjskim w 1982 roku spotkały się najsilniejsze reprezentacje świata. Były to pierwsze finały Mistrzostw Świata, w których brały udział 24 drużyny. Po raz trzeci z rzędu w mundialu brała udział reprezentacja Polski. Jak poszło drużynie prowadzonej przez Antoniego Piechniczka i kto wygrał turniej?
- Urugwaj 1930
- Włochy 1934
- Francja 1938
- Brazylia 1950
- Szwajcaria 1954
- Szwecja 1958
- Chile 1962
- Anglia 1966
- Meksyk 1970
- RFN 1974
- Argentyna 1978
- Meksyk 1986
- Włochy 1990
- USA 1994
- Francja 1998
- Korea/Japonia 2002
- Niemcy 2006
- RPA 2010
- Brazylia 2014
- Rosja 2018
Zdarzyło się w 1982
W Polsce nadal trwał stan wojenny, ale mimo to kilka ważnych wydarzeń miało miejsce. Wyemitowane zostało pierwsze notowanie Listy Przebojów Programu Trzeciego, a w kinie premiery miały tak znane filmy, jak Znachor czy Vabank.
Na świecie głównym tematem była rozpoczęta wojna pomiędzy Argentyną a Wielką Brytanią o Falklandy-Malwiny, która miała również wpływ na piłkę nożną. W fabryce Philipsa w niemieckim Langenhagen zaprezentowano zaś płytę kompaktową. Jeżeli zaś chodzi o szeroko pojętą kulturę, to widzowie mogli zobaczyć pierwszy film o amerykańskim weteranie wojny w Wietnamie Johnie Rambo.
Eliminacje
W ramach mistrzostw zwiększono liczbę uczestników finałów z 16 do 24 drużyn, dzięki czemu więcej zespołów spoza Europy miało szansę zagrać na mundialu. Stary kontynent nie był jednak poszkodowany, ponieważ w porównaniu z turniejem w Argentynie dostał 3 dodatkowe miejsce plus czwarte dla gospodarza imprezy.
Spośród ośmiu najlepszych reprezentacji z poprzednich mistrzostw świata na hiszpańskich boiskach zabrakło jedynie Holandii. Oranje nie tylko przeżywali kryzys sportowy, ale również mieli ogromnego pecha w losowaniu, ponieważ trafili do grupy z Belgią (wicemistrz Europy z 1980 roku), Francją (wschodząca potęga, 4 m na tym mundialu, a za dwa lata mistrzostwo Europy) i Irlandią (powoli budowano zespół, który pod koniec lat 80 wbił się do europejskiej czołówki). Oprócz pomarańczowych z Europy na mundial nie awansowały takie reprezentacje jak Portugalia, Szwecja czy Dania.
Reprezentacja Polski miała szczęście w losowaniu, ponieważ trafiliśmy do jedynej grupy 3-zespołowej (pozostałe składały się z 5 zespołów). Wprawdzie z naszej grupy mogła awansować tylko jedna drużyna, ale też mieliśmy tylko jednego poważnego rywala. Tym rywalem była reprezentacja NRD (drugim była Malta). Nasza reprezentacja wygrała wszystkie 4 mecze, a dramatyczne wyjazdowe spotkanie w Lipsku (3:2 dla Polski) przeszło do historii naszej piłki.
Z Ameryki Południowej zakwalifikowały się te same reprezentacje co cztery lata wcześniej plus drużyna Chile. Ogromną sensacją zakończyły się eliminacje w strefie CONCACAF, ponieważ na mundial nie zakwalifikowała się reprezentacja Meksyku.
W strefie afrykańskiej po raz pierwszy w rozgrywkach FIFA zasada „bramek na wyjeździe” została zastosowana do rozstrzygnięcia dwumeczów zakończonych remisem. Dwukrotnie skorzystała na tym reprezentacja Nigru.
Przed turniejem
W eliminacjach wzięło udział 109 krajów, a po raz pierwszy do finałów zakwalifikowały się Algieria, Kamerun, Honduras, Kuwejt i Nowa Zelandia.
Mundial w Hiszpanii był ostatnim jak dotąd turniejem, w którym zdecydowano się na dwie fazy grupowe. W pierwszej było 6 grup po 4 zespoły a w drugiej 4 grupy po 3 drużyny. Losowanie odbyło się 16 stycznia 1982 r. w Madrycie, a jedyną zasadą była ta, by do jednej grupy nie trafiły dwie drużyny z Ameryki Południowej.
Polska trafiła do grupy pierwszej razem z Włochami, Kamerunem i Peru. Jako że z każdej grupy do kolejnej fazy awansowały po dwie drużyny, w kraju był spory optymizm. Spodziewano się łatwego awansu do drugiej rundy.
Faza grupowa
Reprezentacja Polski wygrała swoją grupę dzięki pokonaniu w ostatniej kolejce 5:1 reprezentacji Peru. Gole strzelali Smolarek, Lato, Boniek, Buncol i Ciołek. Wszystkie bramki padły w drugiej połowie meczu. Do przerwy był wynik bezbramkowy, taki jak na koniec meczów naszej reprezentacji z Włochami i Kamerunem.
W pierwszej fazie grupowej błyszczały zespoły Brazylii i Anglii, które zakończyły ją z kompletem zwycięstw. Rewelacyjnie spisywały się zespoły z Afryki. Kamerun nie przegrał żadnego meczu, a nie awansował dalej tylko dlatego, że Włosi mieli więcej zdobytych goli. Jeszcze lepiej spisała się Algieria, która wygrała dwa mecze, ale odpadła po jednym z największych skandali w historii mundiali. W meczu pomiędzy RFN i Austrią padł wynik 1:0 premiujący obydwie te drużyny, a sam mecz okazał się farsą, ponieważ obydwa zespoły tylko pozorowały grę w piłkę. Na skutek protestu Algierii FIFA wprowadziła zmieniony terminarz rozgrywek na kolejnych mistrzostwach Świata, w których dwa ostatnie mecze w każdej grupie musiały być rozgrywane jednocześnie. Obrońcy tytułu mimo porażki w meczu otwarcia z Belgią awansowali do drugiej rundy. Kibice na całym świecie mogli poznać Diego Armando Maradonę, którego kreowano na największą gwiazdę tego turnieju. Francuzi awansowali z grupy, mimo że udało im się pokonać tylko reprezentację Kuwejtu. Rewelacyjna w eliminacjach Irlandia Północna zadziwiała dalej, wygrywając grupę z gospodarzami turnieju. Hiszpanie awansowali dalej – tak jak Włosi – dzięki większej liczbie zdobytych goli od Jugosławii. W ostatniej grupie, lepsze różnica bramek zadecydowała o awansie Związku Radzieckiego kosztem Szkotów.
Druga faza grupowa zaczęła się dla Polski słynnym zwycięstwem na Camp Nou nad Belgią 3:0 po trzech golach Zbigniewa Bońka. Późniejszy remis ze Związkiem Radzieckim zapewnił nam awans do półfinału. Grupę B wygrała reprezentacja RFN dzięki pokonaniu gospodarzy 2:1. Dwa remisy Anglików spowodowały, że odpadli oni z turnieju nie przegrywając żadnego z 5 rozegranych meczów. Rywalizacja w grupie C przeszła do legendy. Zaczęło się od zwycięstwa Włochów 2:1 nad Argentyną i słynnego „polowania” Claudio Gentile na Diego Maradonę. Włoch faulował argentyńskiego czarodzieja piłki 23 razy i mimo to nie dostał czerwonej kartki. Według dzisiejszych standardów jest to nie do wyobrażenia. W drugim meczu Argentyna przegrała z wielką Brazylią z Zico, Socratesem, Falcao, Ederem i innymi supergwiazdami w składzie, a Maradona opuścił bosko z czerwoną kartką za brutalny faul. W ostatnim meczu Canarinhos wystarczał remis z Włochami, ale po trzech golach Paolo Rossiego to podopieczni Enzo Bearzota zapewnili sobie awans do półfinału. Drużyna Brazylii z tego mundialu przeszła zaś do historii, jako najlepszy zespół, który nie zdobył mistrzostwa świata. Ostatnią grupę wygrali Francuzi, którzy rozkręcali się z meczu na mecz.
Faza pucharowa
Pierwszy półfinał był meczem bez historii. Pozbawiona lidera (Zbigniew Boniek pauzował za żółte kartki) nasza reprezentacja przegrała z Włochami 0:2 po dwóch golach Paolo Rossiego. Do dziś wielu kibiców nie może wybaczyć trenerowi Piechniczkowi tego, że nie wystawił w tym meczu Andrzeja Szarmacha.
Jednak drugi półfinał wynagrodził widzom wszystko z nawiązką. Na Ramón Sánchez Pizjuán Stadium oglądaliśmy jeden z najlepszych meczów w historii mundiali. Do przerwy było 1:1 po golach Pierre’a Littbarskiego dla RFN i Michela Platiniego dla Francji. W drugiej połowie zobaczyliśmy jeden z najbrutalniejszych fauli na mistrzostwach świata, kiedy to Harald Schumacher w wyskoku staranował pędzącego na jego bramkę Patricka Battistona. Francuski zawodnik stracił przytomność i na noszach został zniesiony z boiska, a holenderski sędzia Charles Corver nie przyznał Francji nawet rzutu wolnego. Trójkolorowi walczyli dalej, jeszcze w ostatniej minucie drugiej połowy Manuel Amoros trafił w poprzeczkę, ale nic już nie mogło zapobiec dogrywce. A w niej działy się rzeczy niewiarygodne. Francuzi już po kilku minutach wyszli na prowadzenie 3:1 po golach Mariusa Tresora i Alaina Giresse’a, jednak piłkarze niemieccy potrafili doprowadzić do wyrównania po strzałach Karla-Heinza Rummenigge’go i Klausa Fischera. Bohaterem konkursu jedenastek był ten, którego tak naprawdę nie powinno być już na boisku, czyli niemiecki bramkarz Harald Schumacher. Obronił on bowiem strzały Didiera Sixa i Maxime Bossisa, a że jego koledzy pomylili się tylko raz, to podopieczni Juppa Derwalla awansowali do finału.
W finale Włosi nie dali szans zmęczonym Niemcom i wygrali 3:1 po golach króla strzelców turnieju Paolo Rossiego oraz Marco Tardelliego i Alessandro Altobelliego. Drużyna RFN odpowiedziała jedynie honorowym golem autorstwa Paula Breitnera. W meczu o 3 miejsce Polska pokonała grających w rezerwowym składzie Francuzów 3:2 i powtórzyła swój sukces z mistrzostw świata w 1974 roku.
Ciekawostki i statystyki
- Gospodarz: Hiszpania
- Termin: 13 czerwca – 11 lipca 1982
- Ilość uczestników: 24 (z 6 konfederacji)
- Uczestnicy:
- Algieria – debiutant
- Anglia
- Argentyna – obrońca tytułu
- Austria
- Belgia
- Brazylia
- Chile
- Czechosłowacja
- Hiszpania – gospodarz
- Honduras – debiutant
- Irlandia Północna
- Jugosławia
- Francja
- Kamerun – debiutant
- Kuwejt – debiutant
- Nowa Zelandia – debiutant
- Peru
- Polska
- RFN
- Salwador
- Szkocja
- Węgry
- Włochy
- ZSRR
- 1 miejsce: Włochy
- 2 miejsce: RFN
- 3 miejsce: Polska
- Najmłodszy gracz: Norman Whiteside (Irlania Północna) – 17 lat i 41 dni
- Najstarszy gracz: Dino Zoff (Włochy) – 40 lat i 133 dni
- Najszybciej strzelona bramka: Bryan Robson (Anglia) w 1 minucie meczu z Francją (3:1)
- Najmłodszy strzelec bramki: Gabor Poloskei (Węgry) – 20 lat i 247 dni
- Najstarszy strzelec bramki: Laszlo Fazekas (Węgry) – 34 lata i 244 dni
- Liczba rozegranych meczów: 52
- Liczba strzelonych bramek: 146 (2,81 na mecz)
- Widzowie na stadionie: 2 109 723 (średnio 40 572 na mecz)
- Stadiony:
- Balaídos, Vigo (pojemność 33 000)
- Benito Villamarín, Sewilla (pojemność 50 253)
- Camp Nou, Barcelona (pojemność 121 401)
- Carlos Tartiere, Oviedo (pojemność 23 500)
- El Molinón, Gijón (pojemność 45 153)
- José Rico Pérez, Alicante (pojemność 32 500)
- José Zorrilla, Valladolid (pojemność 30 043)
- La Romareda, Saragossa (pojemność 41 806)
- La Rosaleda, Malaga (pojemność 45 000)
- Luis Casanova, Walencja (pojemność 49 562)
- Nuevo Estadio, Elche (pojemność 53 290)
- Ramón Sánchez Pizjuán, Sewilla (pojemność 68 110)
- Riazor, La Coruña (pojemność 34 190)
- San Mamés, Bilbao (pojemność 46 223)
- Santiago Bernabéu, Madryt (pojemność 90 089)
- Sarrià, Barcelona (pojemność 40 400)
- Vicente Calderón, Madryt (pojemność 65 695)
- Rekordowa oglądalność: 95 500 – faza grupowa Argentyna vs Belgia
- Ilość sędziów: 41 z 41 państw
- Strzelcy:
- 6 goli:
- Paolo Rossi (Włoch)
- 5 goli:
- Karl-Heinz Rummenigge (RFN)
- 4 gole:
- Zico (Brazylia)
- Zbigniew Boniek (Polska)
- 3 gole:
- Falcao (Brazylia)
- Alain Giresse (Francja)
- László Kiss (Węgry)
- Gerry Armstrong (Irlandia Północna)
- 2 gole:
- Salah Assad (Algieria)
- Daniel Bertoni (Argentyna)
- Diego Maradona (Argentyna)
- Daniel Passarella (Argentyna)
- Walter Schachner (Austria)
- Éder (Brazylia)
- Serginho (Brazylia)
- Sócrates (Brazylia)
- Antonín Panenka (Czechosłowacja)
- Trevor Francis (Anglia)
- Bryan Robson (Anglia)
- Bernard Genghini (Francja)
- Michel Platini (Francja)
- Dominique Rocheteau (Francja)
- Didier Six (Francja)
- László Fazekas (Węgry)
- Tibor Nyilasi (Węgry)
- Gábor Pölöskei (Węgry)
- Marco Tardelli (Włochy)
- Billy Hamilton (Irlandia Północna)
- John Wark (Szkocja)
- Klaus Fischer (RFN)
- Pierre Littbarski (RFN)
- 1 gol:
- Lakhdar Belloumi (Algieria)
- Tedj Bensaoula (Algieria)
- Rabah Madjer (Algieria)
- Osvaldo Ardiles (Argentyna)
- Ramón Díaz (Argentyna)
- Reinhold Hintermaier (Austria)
- Hans Krankl (Austria)
- Bruno Pezzey (Austria)
- Ludo Coeck (Belgia)
- Alexandre Czerniatynski (Belgia)
- Erwin Vandenbergh (Belgia)
- Júnior (Brazylia)
- Oscar (Brazylia)
- Grégoire M’Bida (Kamerun)
- Juan Carlos Letelier (Chile)
- Gustavo Moscoso (Chile)
- Miguel Ángel Neira (Chile)
- Luis Ramírez Zapata (Salwador)
- Paul Mariner (Anglia)
- Maxime Bossis (Francja)
- Alain Couriol (Francja)
- René Girard (Francja)
- Gérard Soler (Francja)
- Marius Trésor (Francja)
- Eduardo Laing (Honduras)
- Héctor Zelaya (Honduras)
- Lázár Szentes (Węgry)
- József Tóth (Węgry)
- József Varga (Węgry)
- Alessandro Altobelli (Włochy)
- Antonio Cabrini (Włochy)
- Bruno Conti (Włochy)
- Francesco Graziani (Włochy)
- Abdullah Al-Buloushi (Kuwejt)
- Faisal Al-Dakhil (Kuwejt)
- Steve Sumner (Nowa Zelandia)
- Steve Wooddin (Nowa Zelandia)
- Rubén Toribio Díaz (Peru)
- Guillermo La Rosa (Peru)
- Andrzej Buncol (Polska)
- Włodzimierz Ciołek (Polska)
- Janusz Kupcewicz (Polska)
- Grzegorz Lato (Polska)
- Stefan Majewski (Polska)
- Włodzimierz Smolarek (Polska)
- Andrzej Szarmach (Polska)
- Steve Archibald (Szkocja)
- Kenny Dalglish (Szkocja)
- Joe Jordan (Szkocja)
- David Narey (Szkocja)
- John Robertson (Szkocja)
- Graeme Souness (Szkocja)
- Andriy Bal (ZSRR)
- Sergei Baltacha (ZSRR)
- Oleh Blokhin (ZSRR)
- Aleksandre Chivadze (ZSRR)
- Yuri Gavrilov (ZSRR)
- Khoren Oganesian (ZSRR)
- Ramaz Shengelia (ZSRR)
- Juanito (Hiszpania)
- Roberto López Ufarte (Hiszpania)
- Enrique Saura (Hiszpania)
- Jesús María Zamora (Hiszpania)
- Paul Breitner (RFN)
- Horst Hrubesch (RFN)
- Uwe Reinders (RFN)
- Ivan Gudelj (Jugosławia)
- Vladimir Petrović (Jugosławia)
- Gole samobójcze:
- Jozef Barmoš (Czechosłowacja) dla Anglii
- Mieliśmy też na tm mundialu kilka rekordów.
- Włochy stały się pierwszą drużyną, która awansowała z pierwszej rundy bez wygrania meczu.
- Węgry pokonały Salwador 10:1, co jest najwyższym zwycięstwem w historii finałów MŚ.
- Reprezentant Irlandii Północnej Norman Whiteside został najmłodszym (17 lat i 41 dni) piłkarzem, który wystąpił na mundialu. Pobił on tym samym rekord samego Pelego, który na mundialu w 1958 roku miał w swoim pierwszym meczu 17 lat i 235 dni.
- Po raz pierwszy w historii mistrzostw świata o awansie zadecydowały rzuty karne (półfinał Franja – RFN)
